Koronavirüs geçirenler dikkat! Sinir sistemini de yok ediyor

Ağır seyreden koronavirüs vakalarında ortalama %30 oranında hastada kalıcı veya geçici sinir sistemi etkilenmesi ortaya çıkıyor.

2008 yılından bu yana her sene Mart ayının üçüncü haftası, başta Society for Neuroscience ve Dana Foundation olmak suretiyle sinirbilimle ilgili internasyonal kuruluşlar öncülüğünde Beyin Farkındalığı Haftası olarak kutlanıyor.

Bu özel haftada sinirbilimin dünyada daha iyi tanıtılması, öneminin anlatılması hedefleniyor. Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahı Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, iki yıldan bu yana tesirini sürdüren Covid-19 pandemisinin beyin sağlığı üstündeki etkilerini değerlendirdi.

COVİD-19 TÜM SİSTEMLERİ ETKİLEDİ

İki yıldan bu yana süregelen Covid-19 pandemisinin, kuşkusuz sağlığımızı pek çok bakımdan negatif etkilediğini anlatım eden Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, “Sistemik bir hastalık olan Covid-19 başta akciğer – solunum sistemi, mide-bağırsak sistemi olmak üzere vücutta işlevsel olan tüm sistemleri etkilemektedir.

Covid-19, merkezi (beyin ve omurilik) ve çevresel (sinir ağları, çevresel sinirler) sinir sistemini de muhtelif mekanizmalar ile etkilemektedir ve sinir sisteminin tutulumu klinikte pek çok değişik klinik alemet ve bulgular ile ortaya çıkmaktadır.” dedi. Kronik rahatsızlıkların takibi zorlaştı Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, “Bunun yanında, pandeminin yarattığı belirsizlik ve korku ortamı ile beraber mecbur olarak uygulanan tedbirlerin sonucunda ortaya çıkan ruhsal etkisinde bırakır; sıhhat hizmetlerinin uygulanmasında Covid-19’un öncelenmesiyle öteki rahatsızlıkların tanısında ve tedavisinde aksamalar; kronik hastalıkların takip ve tedavilerinin arka planda kalması ile özellikle yaşlı nüfusta sağlık sorunlarının karmaşık bir hâl alması ve tedavisiz kalabilmesi önemli topluluk sağlığı problemleri olarak ortaya çıkmıştır.” diye konuştu.

KORONAVİRÜS BEYNE KOKU YOLLARI ÜZERİNDEN ULAŞIYOR

Özellikle ağır seyreden Covid-19 seyrinde klinik olarak geçici ya da kalıcı sinir sistemi etkilenmesinin yaklaşık %30 (%26-70 arasında değişen oranlar bildiriliyor) oranında hastada görüldüğünü kaydeden Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, şunları söylemiş oldu: “Hastalığın sinir sistemini tutması ya koronavirüsün beyne ulaşmasıyla beyin hücrelerinde de bulunan ACE2 reseptörleri üstünden direkt ya da virüs etkisiyle organizmada gelişen muhtelif etkileşimler ve mekanizmalar ile endirekt yollardan oluşmaktadır. Koronavirüs özellikle koku yolları üstünden beyne ulaşmakta ve koku duyusu ile alakalı bölgeyi ve özellikle frontal lopta, limbik sistemde, beyin sapında tesirini göstermektedir.

SİTOKİN FIRTINASI, BAZEN KAFA İÇİNDE BEYİN DOKUSUNDA ETKİLİ OLUYOR

Tutulum virüsün doğrudan tesiri yanında virüse karşı gelişen immünolojik yanıt ile de olmaktadır; Covid-19’da gelişen sitokin fırtınası, ara sıra kafa içinde – beyin dokusunda da müessir olmakta ve normalde beyin dokusuna giriş için mani oluşturan kan – beyin bariyerinin bozulmasına ve böylece hastalığın beyne ulaşmasına fırsat vermektedir; bu hastalarda beyinde ve beyin omurilik sıvısında virüs bulunmaktadır, beyinde müessir nöromodülatörler benzer biçimde çeşitli kimyasal etken maddelerin düzeyleri değişebilmektedir. Bu durumda beyin ve beyin zarlarının etkilenmesiyle ensefalopati, örneğin akut nekrozitan ensefalopati, sekonder hemofagositik lenfohistiyositoz şeklinde viral hastalıklar ortaya çıkmaktadır.”

Beyin damar tıkanıklıkları oluşabiliyor Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, klinik tabloda şiddetli baş ağrısı, yüksek ateş, bilinç düzeyinde deforme ve koma, epilepsi atakları, nörolojik fonksiyon kayıpları benzer biçimde belirti ve bulgular olduğunu belirterek “Covid-19’da en yaygın tutulan solunum sistemi ile beraber kalp tutulumunun da olması ve beyin kanlanmasının ve oksijenlenmesinin bozulması da beyin işlevlerini etkilemektedir. Covid-19’un seyrinde yaygın rastlanan bir başka nörolojik tutulum da kan pıhtılaşma mekanizmalarının bozulması ile beyin damar tıkanıklıkları ve enfarktlarının olmasıdır.” uyarısında bulundu.

SİNİR SİSTEMİ TUTULUMLARINDA BU BELİRTİLER ORTAYA ÇIKIYOR

Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, sinir sistemi tutulumu olduğunda ortaya çıkan alemet ve bulgularla ilgili olarak da şunları söyledi: “Etki mekanizmasına ve hastalığın derecesine bağlı olmak üzere klinik tabloda genellikle şiddetli baş ağrısı, bulantı ve kusma, koku ve tat alma bozuklukları, baş dönmesi, bilişsel ve dikkat bozuklukları, bilinç düzeyinde bozulma, görme bozuklukları, epilepsi atakları, yüksek ateş, nörolojik fonksiyon kayıpları – felçler, kas ağrıları, anksiete ve depresyon, ağır psikiyatrik hastalıklar gibi alemet ve bulgular bulunur.”

Kronik hastalıkların tedavisi titizlikle yapılmalı Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahı Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, pandeminin beyinde oluşturduğu tesirleri silmek için de her bireyde geçerli olan yaşam tarzının iyileştirilmesini ve eğer var ise mevcut kronik hastalıkların titizlikle tedavi edilmesinin önemli göründüğünü ifade etti.